در این بخش شما می‌توانید با پادکست‌هایی از تاریخ جنگهای جهانی گوش دهید و اطلاعات کاملی را در این باره به دست آورید.
در این بخش شما می‌توانید با پادکست‌هایی از تاریخ جنگهای جهانی گوش دهید و اطلاعات کاملی را در این باره به دست آورید.
حدود 5000 سال پیش در آغاز پیدایش دولت‌ها به تدریج شروع فعالیت‌های نظامی شکل گرفت. با سرعت گرفتن روند توسعه در تجهیزات نظامی، جنگهای نوین به وقوع پیوست.
کانوی هندرسون در کتاب خود می‌گوید: 3500 سال پیش از میلاد تا اواخر سده 20 میلادی، تقریبا 14500 جنگ رخ داده است که حدود 5.3 میلیارد نفر در طی این جنگ‌ها جان باختند؛ تنها 300 سال از تاریخ بشر در صلح سپری شده است.
جنگ جهانی اول (1918-1914) به عنوان اولین نزاع بین‌المللی در قرن بیستم مطرح شده است. اولین جرقه برای شروع این جنگ ترور دوک بزرگ، فرانتس فردیناند وارث سلطنت در اتریش- مجارستان و همسرش دوشس بزرگ سوفی در سارایوو در تاریخ 28 ژوئن سال 1914 بود. جنگ جهانی اول در اوت 1914 شروع شد و به مدت چهار سال در چندین جبهه مختلف ادامه پیدا کرد. بی‌تردید جنگ جهانی اول یکی از مخرب‌ترین جنگهای تاریخ به شمار می‌رود. حدود ده میلیون سرباز در جریان این جنگ جان باختند. می‌توان گفت تلفات نظامی این جنگ بیش از جمع تلفات تمامی جنگهای صد سال قبل بود.
آسیب‌های جنگ جهانی اول، عمیقا گرایشات، تصمیمات و رفتار رهبران و مردم عادی تحت تاثیر قرار داد. تاثیر این اتفاقات در دهه‌های بعد، با شروع جنگ جهانی دوم و نسل‌کشی‌هایی که در پی داشت، بیشتر نمایان شد.
در جریان جنگ جهانی اول، کشورهای عثمانی و بلغارستان به امپراتوری‌های مرکزی یعنی آلمان، اتریش و روسیه یاری رساندند. متفقین یعنی انگلیس، بلژیک، فرانسه، مونته نگرو، روسیه و صربستان نیز مورد حمایت کشورهای ایتالیا، ژاپن، رومانی، پرتغال، ایالت متحده آمریکا، برزیل و یونان قرار گرفتند. به بیانی دیگر، اعضای اتفاق سه گانه یعنی انگلیس، فرانسه و روسیه، و اتحاد سه گانه یعنی آلمان، اتریش و ایتالیا به یکدیگر اعلان جنگ کردند.
در ادامه‌ی جنگ کشور ایتالیا از اتحاد سه گانه خارج شد و تا سال 1915 اعلام بی‌طرفی کرد اما در همین سال به گروه متفقین پیوست. زیرا این کشور در نظر داشت که سرزمین‌های ایتالیایی زبان را که تحت تصرف اتریش بودند به همراه چند مستعمره از آفریقا را از آن خود کند. از سوی دیگر، عثمانی‌ها به حمایت از آلمان‌ها برخاستند تا از تسلط روسیه بر تنگه دریای سیاه رهایی یابد. پس از گذشت سه سال از جنگ جهانی اول و نابودی تیروهای مرکزی، آمریکا در سال 1917 با قدرت نظامی و تجهیزات فراوان به کمک متفقین آمد. می‌توان گفت مهم‌ترین صحنه این جنگ را جنگ اروپا در فرانسه دانست. آلمانی‌ها از خاک بلژیک عبور کردند و فرانسه را مورد حمله قرار دادند. نقشه‌ی جنگی که ارتش آلمان در سر داشت این بود که به صورت برق‌آسا به کشور فرانشسه حمله کند و شهر پاریس را اشغال کند.
در تاریخ 9 نوامبر 1918، امپراتور ویلیام دوم، در اوج شورش‌ها و درست زمانی که فرماندهان ارتش آلمان او را ترک کردند، علیرغم میل باطنی از امپراتوری آلمان کناره‌گیری کرد. در همین تاریخ نماینده حزب سوسیال فیلیپ شایمان، دموکرات آلمان را یک حکومت جمهوری اعلام کرده و دولتی موقت به رهبری فردریش ابرت معرفی کرد.
پس از گذشت دو روز، نمایندگان آلمان به رهبری ماتیاس ارتسبرگر، نماینده حزب مرکز کاتولیک‌ها با هیئت نمایندگی از سوی نیروهای متحد ملاقات کردند.
این ملاقات در یک واگن قطار در جنگل کومپینی انجام شد و آتش بس پذیرفته شد. در ساعت 11 صبح روز 11 نوامبر، جنگ در جبهه غرب پایان گرفت. این جنگ در تاریخ به جنگ کبیر شناخته می‌شود. گفتنی است که تاثیر این جنگ بر عرصه‌های بین‌المللی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در دهه‌های بعدی را نمی‌توان کتمان کرد.
جنگ جهانی دوم با حمله آلمان به لهستان در تاریخ 1 سپتامبر 1939 آغاز شد، در این جنگ اکثر کشورهای که جز قدرت‌های بزرگ آن دوره به شمار می‌رفتند، حضور داشتند.
کشورهایی که طی جنگ جهانی دوم در حال جنگ بودند در یکی از دو جبهه متحد اصلی همراه با هم می جنگیدند: متحدین و متفقین. سه شریک عمده جبهه متحدین، آلمان، ایتالیا و ژاپن بودند.
در طی این جنگ 11 کشور مورد حمله آلمان واقع شد. جنگ جهانی دوم بزرگترین و مخرب‌ترین جنگ در طول تاریخ می‌باشد. آدولف هیتلر به همراه رژیم نازی، با نسل کشی و از بین بردن جمعیت، رویای امپراتوری بزرگ به نام Lebensraum را برای آلمانی‌ها در شرق اروپا را در سر داشت. هدف ارتش نازی برای تقویت نژاد برتر آلمان منجر به آزار و اذیت و قتل یهودیان و بسیاری دیگر از افراد را به همراه داشت.
دولت آلمان پس انعقاد پیمان عدم تعرض بین شوروی و آلمان، با حمله به خاک کشور هستان جنگ جهانی دوم را آغاز کرد. بریتانیا و رانسه در پی واکنش به این اتفاق در تاریخ 3 سپتامبر سال 1939 به آلمان اعلام جنگ کردند. در طی یک ماه کشور لهستان از نیروهای نازی و شوروی شکست خورد و خاک آن میان آلمان و اتحاد جماهیر شوروی تقسیم شد.
در پی جنگ جهانی دوم، کشورها در قالب دو اتحاد نظامی در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و به کمک این اتحاد نظامی جنگی تمام عیار را به راه انداختند. در اثر این جنگ بیش از صد میلیون نیروی نظامی در بیش از 30 کشور جهان را به خود مشغول کرد. تمامی کشورهای شرکت‌کننده در این جنگ تمام توان اقتصادی، صنعتی، توانایی و تجهیزات خود را به کار بستند.
در تاریخ 10 ماه مه 1940 آلمان با حمله به کشور فرانسه و کشورهای اطراف دریای شمال یعنی هلند، بلژیک و لوکزامبورگ حملات خود به سمت اروپای غربی را شروع کرد. در تاریخ 22 ژوئن سال 1940، فرانسه پیمان آتش بس با آلمان را به امضا رساند که براساس این پیمان‌نامه حق اشغال نیمه شمالی کشور فرانسه در اختیار فرانسه قرار گرفت. س از سقوط فرانسه و بروز نبردهای آفریقای شمالیو شرقی، جنگی میان نیروهای محور و برتانیا رخ داد. نیروهای محور در تاریخ 22 ژوئن سال 1941 در جریان عملیات بارباروسا تهاجم گسترده‌ای بر علیه اتحاد جماهیر شوروی شروع شد تا با ورود رسمی این کشور به جنگ، جبهه شرقی به وقوع پیوست. با تهاجم ناگهانی اپراتوری ژاپن به پرل هاربر، موجب ورود ایالات متحده آمریکا به درگیری‌ها و اعلان جنگ علیه امپراتوری ژاپن شد. در پی این اتفاق تمامی نیروهای محور به عنوان متحدین امپراتوری ژاپن، به ایالات متحده اعلام جنگ کردند.
در سال 1944 متفین به فرانسه اشغال شده، در طی عملیاتی در نرماندی حمله کرده و ضد حملات شوروی توانست سرزمین‌های از دست رفته خود را باز پس گیرد. در بین سال‌های 1944 تا 1945 میلادی، امپراتوری ژاپن مجبور به عقب نشینی شد و متفقین توانستند کنترل جزایر غرب اقیانوس آرام را بدست آورند.
جنگ در اروپا با حمله متفقین غربی به آلمان از تاریخ 22 مارس تا 8 مه سال 1945 به پایان رسید. در پی این حمله، حاکمیت نازی‌ها پایان یافت و آلمان توسط دشمنانش اشغال شد. آدولف هیتلر در 30 آوریل 1945 پیش از اینکه توسط دشمنانش به اسارت دربیاید، خودکشی کرد. پس از اعلامیه شرایط تسلیم در تاریخ 26 ژوئیه سال 1945 توسط متفقی، ژاپن حاضر به پذیرش آن نشد و به دنبال آن، ایالات متحده آمریکا در 6 و 9 اوت سال 1945 اقدام به بمباران اتمی در شهرهای هیروشیما و ناگاساکی کرد؛ که موجب کشته شدن 120 هزار غیرنظامی شد.
پس از تسلیم ژاپن در 15 اوت 1945 پیروزی متفقین در آسیا نهایی شد. پس از پایان جنگ، دادگاه نورنبرگ به منظور بررسی خسارات و جنایات جنگی وارد شده از سوی آلمان و متحدانش تشکیل شد. جنگ جهانی دوم موجب مرگ حدود 55 میلیون نفر در سرتاسر دنیا شد. گفتنی است این جنگ بزرگترین و مخرب‌ترین جنگ در طول تاریخ به شمار می‌رود.
یک نشریه آمریکایی در طی گزارشی با اشاره به درگیری میان روسیه و اوکراین و وارد شدن برخی کشورهای غربی به این جنگ، احتمال وقوع جنگ جهانی سوم را اعلام کرده است. جنگ نظامی میان روسیه و اوکراین پس از انقلاب 2014 میلادی اوکراین و برکناری رئیس جمهور رخ داد. این تجاوز روسیه به شبه جزیره کریمه در جنوب شرقی اوکراین رخ داد.
جنگ در اوکراین به زودی وارد ششمین ماه خود خواهد شد این در حالی است که طی این مدت خطوط قرمزی را که غرب برای روسیه قرار داده بود نقض شده و خطوط قرمزی که روسیه نیز در این جنگ قرار داده بود نقض شده است اما خطوط قرمز واقعی را که دو طرف به طور نانوشته قرار داده‌اند هنوز نقض نشده است. بسیاری از کارشناسان نگران هستند که دایره درگیری میان روسیه و اوکراین گسترده‌تر شده و به بروز فاجعه بزرگتر و جنگ فراگیر جهانی منجر شود.
به ازای هر پنج سرباز آلمانی که در جنگ جهانی دوم کشته شدند، چهار نفر از آن‌ها در جبهه شرقی بوده‌اند.
شوروی و ارتش سرخ به نسل کشی و تجاوز به بیش از 2 میلیون زن آلمانی در سنین 13 تا 70 سال متهم شدند.
طولانی ترین نبرد جنگ جهانی دوم، نبرد اقیانوس اطلس بود که از 1939 تا 1945 ادامه پیدا کرد.
پس از تخلیه اردوگاه سربازان بریتانیایی برای جلوگیری از گسترش تیفوس آن را به آتش کشیدند.
در طول جنگ جهانی دوم به جای همبرگر از کلمه Liberty Steaks استفاده کرده تا از کلمات آلمانی اجتناب نمایند.
ترس تمامی جنگنده‌ها از خلبان جنگنده آلمانی به نام اریک هارتمن بود که به شوالیه بور شهرت داشت. او به تنهایی 352 نفر را کشته بود.
جنگ جهانی دوم منجر به فروپاشی اروپا به عنوان مرکز قدرت جهانی شد.
زیگموند راشر بین سال های 1941 تا 1944 برخی از باورنکردنی‌ترین و وحشیانه‌ترین آزمایشات پزشکی را به نام توسعه علم در اردوگاه مرگ داخائو رهبری کرد.
جالب است بدانید هیتلر گوشت نمی‌خورد و گیاهخوار بود. زیرا هنگامی که از تلاش دشمنانش برای مسموم کردنش مطلع شد، تصمیم گرفت به گیاهخواری رو بیاورد و افرادی را هم برای تست غذاهایش، به کار گرفت.
آدولف هیتلر تا پیش ازرهبری نازی‌ها، دو بار تا دم مرگ پیش رفته بود. یک‌بار در سن چهارسالگی بر اثر گیر کردن لقمه در گلویش که به وسیله یک کشیش نجات پیدا کرد. بار دوم، طی جنگ جهانی اول که در جبهه به شدت زخمی شد و با تلاش دوستش از مرگ نجات یافت.
آدولف هیتلر و اوا براون در سال 1945 ازدواج کردند و 36 ساعت بعد، هر دو خودکشی کردند. در لحظه ی مرگ، هیتلر 56 ساله و اوا 33 ساله بود.
در مجله تایم، هیتلر مرد سال 1938 لقب گرفته بود.
در تاریخ 4 آبان 1294، جنگ جهانی اول درس پس گذشت 8 روز از تاج‌گذاری احمد شاه آخرین پادشاه قاجار آغاز شد زمانی که دولت مشوطه در ایران در ضعیف‌ترین دوران خود بود. در روز 9 آبان 1293 هجری شمسی در پی صدور فرمان احمد شاه قاجار، مستوفی الممالک نخست وزیر در طی اعلامیه‌ای بی‌طرفی خود را اعلام کردند. اما در همین دوره ، مناطق شمالی و شمال غرب ایران تحت سلطه روس‌ها قرار داشت. روس‌ها در شهرهای آذربایجان، قزوین، اردبیل و انزلی حضور داشتند و بخش‌هایی از جنوب کشور مانند بوشهر و بندر لنگه نیز تحت اشغال بریتانیا قرار داشت. دولت‌های درگیر این بی‌طرفی را کاملا نادیده انگاشته‌اند و نیروهای خود را از هر طرف به ایران وارد کردند.
جنگ جهانی اول در شرایطی رخ داد که کشور ایران از جوانب متفاوتی در اوضاع آشفته و نابسامان به سر می‌رد. بحرانی مانند اقتصاد ضعیف، وضعیت سیاسی ناپایدار و مداخلات قدرت‌های خارجی ایران را به یک دولت ورشکسته و وابسته تبدیل کرده بود.
با وجود اعلام بی‌طرفی دولت ایران، نیروهای خارجی از جنوب و شمال وارد ایران شدند. ارتش روسیه تا دروازه‌های تهران به ایران ورود کرد اما از منقرض کردن خاندان قاجار نیز منصرف شد. در مناطق جنوبی ایران، مردم محلی با انگلیسی‌ها درگیر شدند که از مهم‌ترین نبردهای مقاومتی آن‌ها می‌توان به تنگستان، دشتستان و دشتی در استان بوشهر و ناصر دیوان، کازرونی در فارس و نبرد جهاد در خوزستان نیز اشاره نمود.
مسئول ایستادگی نیروهای مردمی در برابر قوم روسیه شخصی به نام حیدر لطفیان بود که از هواداران دولت مشروطیت به شمار می‌رفت. قوم روسیه تا شهر قزوین به پیش روی خود ادامه دادند. با احتمال سقوط شهر تهران مجلس نیز منحل شد. زمانی که در سال‌های آغازین جنگ جهانی اول در حدود 1293 هجری شمسی، دولت روسیه به دولت ایران برای اخراج مورگان شوستر تذکر داد، سران این کشور وارد ایران شدند و تا رباط کریم (شهری به فاصله 25 کیلومتری از استان تهران) پیش‌روی کردند و به قوای کمیته دفاع ملی نیز حمله کردند.
در اوایل دی ماه 1296 شرایط ایران به شدت آشفته شده بود. بخش عظیمی از شمال ایران تحت تسلط سربازان روس بود؛ اما با روی کار آمدن حکومت شوروی در روسیه بین افسران اشغالگر روس بر سر این که حکومت جدید شوروی اطاعت کنند یا نه اختلافی رخ داده بود. از سوی دیگر، بخش مهمی از غرب ایران در اشغال امپراتوری ثمانی قرار گرفته بود و در جنوب نیروی تفنگداران جنوب که انگلیسی‌ها تشکیل داده بودند، فرمانروایی می‌کردند. ایران علاوه بر مشکلات سیاسی و دخالت قدرت‌های خارجی، با بحران شدید مالی ، قحطی و گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کردند.
در این دوره با انعقاد قرارداد صلح یا همان قرارداد برست لیتوسک میان روسیه و آلمان موفقیت بزرگی کسب کرد. زیرا در پی این قرار داد روس‌ها مکلف به بیرون بردن نیروهای خود از خاک ایران شدند. د این قرارداد ماده‌ای وجود داشت که به موجب آن روس‌ها مکلف به تخلیه ایران شدند.
البته دولت ایران در کسب این موفقیت نقشی نداشته است. تعهد دولت روسیه برای تخلیه نیروهای خود از خاک ایران با فعالیت‌های ایران آزاد در برلین و مراجعه روسای این کمیته به دولت آلمان ارتباط مستقیم داشت. درواقع آلمانی‌ها برای کسب نفوذ به کمک اعضای این کمیته در این اتفاق دخالت کردند. در سال‌های جنگ جهانی اول شرایط بد و حرانی قحطی، فقر، قتل و غارت بر ایران حاکم بود. همچنین مردم با بیماری‌های واگیردار مانند تیفوس در مناقی که بیشتر در معرض حضور نیروهای روس بودند دست و پنجه نرم می‌کردند.
در طول 4 سال جنگ جهانی اول، ایران حدود 15 بار شاهد ظهور و سقوط یک کابینه جدید و کم دوام بود و عمر متوسط هر ئدولت وابسته بر موج سیاسی ناشی از جنگ، از 100 روز بیشتر نمی‌شد.
بعد از شروع جنگ جهانی دوم در 9 شهریور سال 1318، ایران بی‌طرفی خود را اعلام کرد. اما پس از حمله آلمان به شوروی به دلیل گستردگی مرز ایران با دولت شوروی، این بی‌طرفی چندان پایدار نبود. نیروهای متفقین به بهانه حضور سران آلمانی در ایران این کشور را اشغال کردند. در پی اتحاد بریتانیا و جاهیر شوروی و نیاز شوروی به کمک آمریکا و بریتانیا در جتگ جهانی دوم، متفین تصمیم گرفتند از ایران به عنوان کریدوری برای تامین نیروهای خود نیر بهره ببرند و به این ترتیب، نیروهای متفقین در تاریخ 25 اوت سال 1941 به ایران حمله کردند و به اشغال خود درآورند.
در تاریخ 20 شهریور سال 1320، نیروهای شوری ابتدا از شمال و شرق از زمین و هوا بع ایران حمله کردند و سپس نیروهای بریتانیایی از جنوب و غرب ایران را مورد تهاجم قرار دادند و هر شهر سر راه خود را یک به یک به اشغال درآوردند. هر دو نیرو به سمت تهران به حرکت درآمدند. ارتش ایران به سراعت متلاشی شد. رضا شاه با فشار متفقین و بریتانیا استعفا داد. پس از کش و قوس فراوان بریتانیا با سرکار آمدن ولیعهد محمدرضا شاه نیز موافقت کردند.
با وجود اینکه ایران در ابتدای جنگ بی‌طرفی خود را اعلام کرده بود، در تاریخ 17 شهریور سال 1322 به کشور آلمان اعلام جنگ کرد. پس از همین اعلام جنگ، ایران می‌توانست با پایان جنگ به اعلامیه ملل متحد نیز بپیوندد و در کنفرانس‌های صلح بعد از جنگ نیز حضور داشته باشد.
پس از جنگ ارتش بریتانیا براساس توافق با دولت ایران، خاک ایران را ترک کرد، اما پس از آن نیروهای نظامی ارتش سرخ شوروی در ایران ماندند و از اجرای توافق نیز سرپیچی کردند. این اتفاق به تشکیل دو حکومت خودمختار و کوتاه مدت مهاباد و آذربایجان انجامید که هر دو حکومت با حمایت جماهیر شوروی و با هدف تجزیه ایران پایه‌گذاری شدند.
حمله ارتش شوروی به ایران در جریان درگیری‌های جنگ جهانی دوم، حاصل یکی از تبانی‌های تاریخی این کشور بر ایران بود. درموارد دیگر در سده نوزده میلادی با پایان جنگهای ایران و روسیه در دوران حکومت قاجار، تبانی روسیه با دیگر کشورها بر علیه ناپلئون بناپارت در اروپا، منجربه شکل گرفتن پیمان‌های گلستان و ترکمن‌چای و تحمیل آن‌ها بر کشور ایران شد. از سوی دیگر، در اوایل قرن بیستم پیمان‌های 1907 و 1915 موجب ایجاد و فراهم زمینه‌های نفوذ روسیه و حضور نظامی آنان بر خاک ایران شد و در جنگ جهانی دوم بهانه حضور دولتمردان آلمانی در ایران، در نهایت اشغال ایران توسط دولت جماهیر شوروی را به دنبال داشت.
در پی حمله متفقین به ایران، این کشور با مشکلات اقتصادی شدیدی مواجه شد. از جمله آن‌ها می‌توان به قحطی، دزدی و تورم اشاره کرد. شکایت نامه محمود بدر وزیر دارایی در تاریخ 1 تیر سال 1321 به نخست ویز گواهی بر شرایط سخت و دشوار مردم ایران در پی حمله متفقین به ایران است.
کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به استودیو پیکان است.
